تغییرات فهرست بهای ۱۴۰۴
فهرست های بهای واحد پایه سازمان برنامه و بودجه مطابق با روال سالانه، در رسته ها و رشته های مختلف توسط سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ می گردد. در تاریخ ۱۴۰۳/۱۲/۲۹، تعداد ۳۲ فهرست‌های‌بهای‌واحد پایه و یک فهرست‌بهای کلان راهسازی مربوط به سال ۱۴۰۴ تهیه و تدوین گردیده و پس از تصویب شورای عالی فنی به عنوان مرجع هدایت و تصویب فهارس بها، ابلاغ گردید. باتوجه به تغییراتی که در فهرست بهای ۱۴۰۴ دیده می شود، در این مقاله در خصوص تغییرات بنیادی و مهم، دلایل و پشتوانه های ایجاد این تغییرات مطالبی را ارائه خواهیم نمود.
محوریت اصلی مطالب در خصوص موارد زیر است؛
- مهم ترین تغییرات مشترک در کلیه‌ی فهارس بها
- تغییرات کلان و مهم فهرست بهای رشته ابنیه
- تغییرات کلان و مهم فهرست بهای راه، راه آهن و باند فرودگاه
تغییرات مشترک در کلیه‌ی فهارس بهای سال ۱۴۰۴
-
«فهرست بها ضابطه ای در راستای پرداخت در حین پیمان به پیمانکار نیست!»
یکی از از تغییرات اساسی فهرست بهای سال ۱۴۰۴ نسبت به سال‌های قبل آن است که واژه «پرداخت» و به طور کلی، عموم بندهایی که به موضوع پرداخت در حین پیمان اشاره داشته، یا حذف و یا با ادبیات دیگری جایگزین شده است؛
برای مثال در بند ۹ دستورالعمل کاربرد فهرست بهای واحد پایه رشته ابنیه سال ۱۴۰۳، صراحتا در خصوص روش پرداخت صورت وضعیت‌ها و ارتباط آن با فهرست بها، نکاتی مقرر گردیده بود که این بند به طور کامل حذف گردیده است و یا در بند ۲ کلیات فهرست‌بها در خصوص شیوه پرداخت ردیف‌ها فهرست بها در حین پیمان نکاتی را طرح کرده بود که در فهرست‌بهای سال ۱۴۰۴ واژه «پرداخت» حذف گردیده است. اما علت این موضوع چیست؟
در واقع این تغییر ادبیات در فهرست بها بدین دلیل است که فهرست بهای واحد پایه ابلاغی از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور، ضابطه ای مربوط به پرداخت ها نیست، بلکه کاربرد فهرست بهای واحد‌پایه، جهت «تهیه برآورد» است. چراکه پس از برگزاری فرآیند مناقصه یا ترک مناقصه و تعیین برنده مناقصه، ملاک عمل پرداخت به پیمانکار، فهرست‌بهای منضم به پیمان است که به عباراتی همچون فهرست منضم به پیمان و یا فهرست بها و مقادیر کار شناخته می‌شود.
این موضوع بدین جهت حائز به اهمیت است که ممکن است ردیفی در فهرست بهای واحد پایه ابلاغی از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور با مبلغ واحد ۱۰۰۰ ریال درج گردیده باشد، لکن به هر دلیل در فهرست بهای منضم به پیمان (برآورد هزینه‌ی اجرای کار)، ۱۰۵۰ ریال قید گردیده باشد، آن چه که ملاک پرداخت به پیمانکار است، مبالغ مندرج در فهرست بهای منضم به پیمان است و نه فهرست بهای واحد پایه.
- «تعیین دامنه قیمت‌های متناسب پیشنهادی و برآورد به‌هنگام»
در فهرست بهای ابلاغی سال ۱۴۰۳ مقرر گشته بود؛ «قبل از ارزیابی مالی، برآورد به هنگام اجرای کار براساس دستورالعمل تعیین دامنه قیمت‌های متناسب پیشنهادی» توسط دستگاه مناقصه گزار تهیه شود. لکن در تاریخ 1403/08/14 دستورالعملی جدید با عنوان «دستورالعمل تعیین دامنه قیمت‌های متناسب پیشنهادی در مناقصات یک مرحله ای و دو مرحله ای – ویرایش چهارم» ابلاغ گردید. دستورالعمل مذکور از نوع لازم الاجرا و الزامی نبوده و دستگاه‌های مناقصه گزار می‌توانند جهت تعیین دامنه قیمت‌های متناسب پیشنهادی از دستورالعمل یادشده استفاده ننمایند، لکن بایستی روش بررسی و ارزیابی قیمتی که تناسب بیشتری با وضعیت کارفرما و موضوع مناقصه را دارد، در اسناد درج و منتشر گردد.
با توضیحات فوق و طی بررسی دستورالعمل یادشده این برداشت صورت می‌پذیرد که، برآورد به‌هنگام در مناقصات یک مرحله و دو مرحله ای کارهای پیمانکاری لاجرم بایستی صورت پذیرد، لکن جهت تعیین برآورد به‌هنگام، حذف پیشنهادهای غیرمتعارف و نحوه ارزیابی مالی، دستگاه مناقصه گزار مختار است از روش هایی که تناسب بیشتری با وضعیت سازمانی و موضوع مناقصه دارد، استفاده نماید.
- «اضافه شدن جدول الف در دستورالعمل کاربرد»
در راستای خلاصه‌سازی انواع ضرایب بالاسری در طرح عمرانی و غیرعمرانی، حد اقلام ستاره دار در انواع شیوه‌های ارجاع کار، ضریب بالاسری فصول خرید و سقف درصد تجهیز و برچیدن کارگاه، جدولی در دستورالعمل کاربرد فهرست‌های بهای سال ۱۴۰۴ در نظر گرفته شده که تصویر نمونه‌ای از این جدول که مربوط به فهرست بهای رشته ابنیه سال ۱۴۰۴ است، در ادامه قابل مشاهده است.
تغییرات فهرست بهای رشته ابنیه سال ۱۴۰۴
- «استفاده از فهرست‌بهای رشته ابنیه در کارهای ابنیه و بهسازی معابر درون روستایی»
احداث معابر درون روستایی جز مهمترین خدمات زیربنایی است در توسعه مناطق روستایی نقش پررنگی ایفا می‌کند. متولی این موضوع بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است. معابر درون روستایی دارای ۵ تیپ بوده که جزئیات کامل آن در آیین نامه طراحی و اجرای معابر درون روستایی (ضابطه شماره ۸۶۲) درج گردیده است.
نکته مهم آن است که در اغلب موارد برای برآورد این کارها بین فهرست بهای رشته ابنیه و فهرست بهای رشته راه، راه‌آهن و باند فرودگاه، اختلاف نظراتی دیده می‌شد. به طوری‌که چون فصول مرتبط با عملیات‌خاک علاوه بر فهرست‌بهای رشته ابنیه و در فهرست بهای رشته راه و باند نیز وجود دارد، بعضا از فهرست بهای رشته ابنیه و بعضا از فهرست بهای رشته راه و باند استفاده می‌کردند.
اما با عنایت به بند ۳ دستورالعمل کاربرد فهرست‌بهای رشته ابنیه سال ۱۴۰۴، مواردی نظیر معابر درون روستایی که محدودیت شعاع عمل ماشین آلات یا محدودیت حجم کار برای انجام عملیات‌های مربوط وجود دارد، ملاک برآورد، فهرست‌بهای رشته ابنیه است.
این مسئله در عملیات‌های اجرایی دیگر از جمله کارهای زیراساس، اساس و آسفالت نیز محل اختلاف بود، چراکه در فهرست بهای رشته ابنیه و راه و باند،مشترکا فصول زیراساس، اساس و آسفالت وجود دارد که انتخاب فهرست بها جهت برآورد کارهای درون روستایی محل اختلاف بوده است. بنابراین در بند ۴ دستورالعمل کاربرد فهرست‌بهای رشته ابنیه سال ۱۴۰۴ مقرر گردیده است؛ «در امور بهسازی معابر درون روستایی که برآورد حجم کارهای مربوطه قابل توجه و تعیین کننده نیست، ملاک عمل برآورد، فهرست‌بهای واحد پایه رشته ابنیه است.»
- «اضافه شدن ردیف ۱۴۰۸۰۷ در فصل چهاردهم و الزامات گروه ۸»
ردیف ۱۴۰۸۰۷ با شرح ردیف «تهیه مصالح و اجرای نمای دارای عایق حرارتی خارجی با تمام وسایل و اتصالات مربوطه» در سال ۱۴۰۴ به فهرست بهای رشته ابنیه اضافه گردیده است و فاقد بهای واحد است که حسب مورد به صورت ردیف ستاره دار یا قیمت جدید، مورد استفاده استفاده کنندگان قرار می‌گیرد.
این ردیف مربوط به نمای اتیکس (ETICS) می‌باشد. اتیکس یا سیستم‌های عایق حرارتی خارجی، یک سیستم نمای خارجی بوده که دارای ۳ جز اصلی به شرح زیر است؛
- عایق؛ رایج ترین مواد برای عایق، فوم پلی استایرن منبسط شده و پشم معدنی تخته است.
- مسلح کننده؛ به منظور مسلح کردن تخته‌های عایق حرارتی یک لایه اندود به همراه مش مسلح کننده عمدتا از الیاف شیشه به منظور جلوگیری از ایحاد ترک استفاده می‌شود.
- پوشش نهایی؛ برای پوشش نهایی، از انواع اندود، چوب، سرامیک، آجر لعاب دار، فلز و مواردی از این قبیل می‌توان استفاده نمود.
نمونه ای از اجرای نمای اتیکس
برای مطالعه بیشتر در خصوص موضوع فوق، استاندارد شماره ۱۱۰۵۶ عنوان «فرآورده های عایق کاری حرارتی بیرونی ساختمان ها – سامانه های مرکب عایق حرارتی بیرونی بر پایة پلی استایرن منبسط‌شده– ویژگی ها» را مطالعه نمایید.
تغییرات فهرست‌بهای رشته راه، راه آهن و باند فرودگاه سال ۱۴۰۴
در فهرست بهای سال ۱۴۰۴ مربوط به رشته راه، راه آهن و باند فرودگاه، ردیف های ۱۲۱۲۰۱ و ۱۲۱۲۰۲ و ۱۲۱۲۰۳ به شرح زیر اضافه گردیده است.
ردیف های فوق الذکر در کارهای بتنی کاربرد دارد. در شرایط محیطی اسیدی و قلیایی که اجزای بتنی در خطر خوردگی قرار می‌گیرد، مصالح رایج جوابگوی مقاومت بتن در برابر عوامل محیطی نیستند، از این رو از گزینه‌هایی همچون پوشش گوگردی استفاده می‌شود. پوشش گوگردی Sulcoat در راستای محافظت بتن در برابر خرابی کلریدی، سولفاتی، اسیدی و پوسته شدگی در اثر یخبندان برای پایه پل‌ها، اسکله‌ها و محیط‌های باز بکار می‌رود. این پوشش ها در ۳ نوع شامل پوشش محافظ رطوبت، محافظ محیط‌های نمکی و محافظ محیط‌های اسیدی تولید می‌شود.
مشخصات فنی این پوشش ها به شرح جدول زیر است؛
اجرای پوشش‌های گوگردی روی بتن
- «اضافه شدن ردیف های ۱۵۰۶۲۱ تا ۱۵۰۶۲۶ به فصل پانزدهم»
در فهرست بهای سال ۱۴۰۴ مربوط به رشته راه، راه آهن و باند فرودگاه، ردیف های ۱۵۰۶۲۱ تا ۱۵۰۶۲۶ به شرح زیر اضافه گردیده است.
ردیف های فوق الذکر مربوط به اجرای بتن آسفالتی گوگردی است که معمولا در مناطق گرمسیر و معتدل کاربرد دارد.
- «اضافه شدن ردیف های ۱۵۱۲۰۴ تا ۱۵۱۲۰۷ به فصل پانزدهم»
در فهرست بهای سال ۱۴۰۴ مربوط به رشته راه، راه آهن و باند فرودگاه، ردیف های ۱۵۱۲۰۴ و ۱۵۱۲۰۷ به شرح زیر اضافه گردیده است.
ردیف های فوق الذکر زمانی کاربرد دارد که کارفرما در نظر داشته باشد قیر مورد نیاز اجرای آسفالت بیندر و یا توپکا را راسا تأمین کند، در این حالت کارفرما می تواند در زمان تنظیم برآورد برای ارجاع کار، براساس ردیف های شماره 151204 تا 151207 برآورد کار را تهیه کند، چنانچه این ردیف ها در دفترچه فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان پیش بینی نشده باشد، در زمان اجرا استفاده از آن ها ممنوع است، همچنین پیش بینی همزمان برای ردیف های آسفالتی بیندر و توپکا با قیر و بدون قیر در دفترچه فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان مجاز نیست.
- «تغییرات فصل ۲۴ – ژئوسنتتیک‌ها»
فصل ۲۴ فهرست بهای رشته راه، راه‌آهن و باند فرودگاه در سال ۱۴۰۴، از منظر مشخصات فنی تغییرات اساسی داشته که به دلیل مفصل بودن آن در یک مقاله مجزا مورد بررسی قرار خواهد گرد.
در سال 1404، تعداد رشته‌های فهرست بها از 28 عدد در سال 1403، به 32 رشته افزایش یافته است.
رشته های اضافه شده:
- فهرست بهای کلان راه سازی
- فهرست بهای کارهای دریایی و ساحلی
- فهرست بهای سیستم علائم الکتریکی خطوط ریلی
- فهرست بهای فضای سبز
منابع تغییرات فهرست بهای ۱۴۰۴
- فهرست بهای واحد پایه رشته ابنیه
- فهرست بهای واحد پایه رشته راه، راه آهن و باند فرودگاه
- آیین نامه روسازی آسفالتی راه‌های ایران – نشریه شماره ۲۳۴
- گزارش‌های فنی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی
- دستورالعمل طراحی سازه ای نمای ساختمان ها – نشریه شماره ۷۱۴
- وب سایت همیار مترور
